Gelir ve kurumlar vergileri düzenlemeleri arasında yer alan geçici vergi, faaliyet dönemi içinde belirli sürelerle oluşan faaliyet sonuçlarının bildirilmesi esasına dayanır. Faaliyet sonucunun ölçümlendiği tablo gelir tablosudur. Sonucun kâr olduğu durumda vergi doğar. Birikimli olarak yıllık faaliyet sonucu ile son geçici vergi döneminde gösterilen unsur(kâr veya zarar) gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ile bildirilen sonuç ile kıyaslanır. Mahsup esasıyla geçici vergi yıllık beyannamede dikkate alınır.

Geçici vergi vergi tekniği açısından yıllık beyanname ile bildirilecek faaliyet sonucunun yıl içinde belirli aralıklarla bildirimine dayalı olarak kazanç vergisinin beyan döneminden once bir anlamda taksitler halinde hazineye intikali yönünden erken zamanlı bir vergi almadır.

Geçici veginin mükellef yönünden erken vergi ödeme şeklinde değerlendirilmesi mümkündür. Bu yönüyle yıl içinde tasarruf edilebilecek işletme kaynaklarının hazineye intikali bir maliyet unsuru olarak görülebilir. Ancak belirli aralıklarla düzenlenen gelir tabloları aracılığıyla mükellef iradesi dışında ortaya çıkabilen bir kırım ihmali faaliyet hatalarının kavranması, hataların yıl içinde düzeltilmesi şeklinde kontrol avantajları olduğu da gözardı edilmemelidir.

Gelir tablosu, bir işletmede faaliyet döneminde oluşan aktivitenin gelirler ve giderler itibariyle seyrini gösterir. Bu seyir geçici vergi beyan hazırlıkları ile muhasebe birimlerinin, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirlerin kontrol sistemleri ile süreğen bir kontrole konu edilir. Söz konusu süreğen kontrol durumu işletmelerin yıl boyunca ilgili meslek mensupları, işletmelerin muhasebe birimleri ile istişaresini dinamik kılmaktadır.

Vergi idaresi ve denetim birimleri yönünden yıllık beyanname ile bildirimi gereken unsurların yıl içinde bildirimi ile kavranabilen faaliyet süreçleri, cari denetimler yönünden işlevsel görülmektedir. Belirli aralıklarla bildirilen yıl içi faaliyet seyrine ilişkin gelir tablolarının gelir ve gider unsurları üzerinde yapılacak analizlerle değerlendirilmesi, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge tespitinden amortisman hesaplarına, değerlendirme unsurlarına ilişkin sapmalara değin bir çok konunun yıllık beyan döneminde ulaşılmadan dahi tespitine olanak sağlamaktadır.

Geçici verginin yıl içi faaliyet sürecinde gerek mükellefler gerekse vergi idaresi ve denetim birimleri tarafından daha işlevsel kullanılmasına dair aktif yaklaşımlar, gerek kasten vergi zıyaına dair iradelerin daha çabuk belirlenmesi gerekse hataen oluşan vergi zıyaına neden olan durumların önemli cezalara muhatap kalınmadan giderilmesi yönünden işlevsel görülmektedir.

Mutlu bir yıl dileğiyle…