Dunyada ticaretin gelişmesi ile birlikte ticari belgelerin dolaşımı ve guvenliği de ticaretin onemli unsurlarından biri olmuştur. Sipariş, fatura, irsaliye, odeme belgelerinin değişimi bilgisayar teknolojilerinin ilerlemesi ile elektronik ortama taşınmıştır. Ticaretin sınırlar otesine taşınması ile birlikte farklı sistemler arasında elektronik belgelerin iletilmesi ve anlaşılabilir olması da belge guvenliğinden sonra diğer cozulmesi gereken bir konu olmuştur. Elektronik ortamda veri aktarımı, 1960’ lı yılların başında demiryolu sektorunde ilk defa verinin bir noktadan tanımlanmış bir noktaya şifrelenerek transferine imkan veren EDI (Elektronik Veri Değişimi) ile gundeme gelmiştir. 1970’li yıllarda ticari işletmeler arasında EDI kullanımının elektronik veri değişiminde onemli bir yere sahiptir. Buyuk yatırım gerektirmesi sebebi ile EDI sadece buyuk firmalar tarafından kullanılmıştır. Artan ucretler ve piyasa talepleri kucuk ve orta buyuklukteki işletmelerin de iş sureclerini elektronik ortama taşıması konusunda bir tetikleyici olmuştur. Ancak karmaşık ve bilgi işlem yatırımı gerektiren EDI standartları bu ihtiyacları karşılayacak niteliklerde olmadığı icin yeni standartlar geliştirilmiştir. UBL (Evrensel İşletme Dili) işletme ihtiyaclarına gore ozelleştirilebilmesi, kolay, anlaşılabilir ve yonetilebilir olması sebebiyle bu işletmeler arasında daha cok kabul gormuştur. UBL, XML (Genişletilebilir İşaretleme Dili) standardını baz alarak geliştirilen e-belge standartlarından biri olmasının yanında Turkiye gibi coğu ulkede kullanılan yasal e-fatura standardıdır. Bu makalede e-belge standartlarının tarihcesi; EDI’den yola cıkarak şimdiye kadar kullanılan standartlar cercevesinde incelenmiş, ardından ulkemizde de e-fatura standardı olarak kullanılan UBL belge standardı tum yonleri ile ele alınmıştır. Son bolumde ise EDI ve UBL e-fatura ornekleri incelenmiş ve kullanım kolaylığı, anlaşılabilirlik, yonetilebilirlik acısından karşılaştırılmıştır.
By the development of trade in the world, movement of commercial documents and security of them has become one of the most important issues. And exchange of commercial document like orders, invoices, delivery notes, payment documents are moved to the electronic environment. Because of increased across border trades, transport of electronic documents between different systems is become another issues that need to be solved. At the beginning of the year 1960 ‘s for the first time encrypted data was transfered between defined points, known as an EDI (Electronic Data Interchange), was first used at railway sector. EDI-defined as simultaneous transmission of encrypted structural data between computers (M2M). So EDI provide authenticity and integrity of electronic document. Usage of EDI has assumed an important role at commercial document exchange for large companies. Raising salaries and market demands are pushing more and more Small and Medium Enterprises (SMEs) to automate their business processes and to switch to e-Business solutions. But complex EDI standards are not sufficient. On top there are different other barriers that need to be overcome. With the Universal Business Language (UBL) a very simple and manageable set of business documents and the possibility to customize them to the SME needs is available. Besides being one of the XML based e-document standard used in most countries, UBL is legal e-invoice standard of Turkey such as many other countries. In this article the history of e-document standards, starting from EDI through standards used up to today, is being discussed and followed with a thorough detailed explanation of UBL which is being used as the e-invoice standard in Turkey. In the last section of this article, EDI and UBL e-invoice samples are examined and compared in terms of availability, intelligibility, and manageability.